Podrozdziały:
- Twórcy kościoła św. Augustyna - str. 337
- Edward Cichocki (1833 – 1899) - str. 337
- Józef Huss (1846-1904) - str. 341
- Kościół św. Augustyna na tle architektury polskiej i europejskiej. - str. 344
- Historyzm - str. 344
- Romanizm - str. 345
- Zjawisko neoromanizmu - str. 346
- Neoromanizm w Warszawie - budownictwo sakralne - str. 349
- Styl lombardzki - str. 351
- Styl arkadkowy - Rundbogenstil - str. 352
- „Surowa Cegła” oznacza „prawdę materiałową” - str. 353
- Styl burgowy - str. 354
- Wnętrze kościoła - romanizm bryły, fryz arkadkowy, rozetowe okna, barokowa spuścizna Warszawy i ślad renesansu - str. 355
- Poszukiwanie stylu narodowego - str. 357
- Style średniowieczne czyli chrześcijańskie - symboliczny wymiar architektury - str. 359
- Łączenie detali z różnych epok w służbie funkcjonalności - str. 360
- Opis architektury kościoła św. Augustyna - str. 361
- Lokalizacja - str. 361
- Plan Kościoła - str. 361
- Fasada - str. 363
- Wieża - str. 363
- Elewacje boczne - str. 365
- Wnętrze - str. 365
Streszczenie wybranych fragmentów rozdziału 12.
Kościół św. Augustyna na tle architektury polskiej i europejskiej.
Kościół św. Augustyna jest dziełem bardzo interesującym pod względem architektonicznym i na pewno dość unikalnym na ziemiach polskich. Najkrócej mówiąc kościół powstał w dobie XIX-wiecznego historyzmu, charakteryzującego się nawiązywaniem do budownictwa wcześniejszych epok. Jego styl najbliższy jest neoromanizmowi, w typie włoskim nazywanym stylem lombardzkim. Ponadto posiada cechy właściwe dla występującego wówczas nurtu architektonicznego, zwanego stylem arkadkowym czy „Rundbogenstilem”. Poprzez użycie surowej cegły przynależy też do sposobu budowania „rohbau”. Ponadto w partii wieży posiada atrybuty tzw. architektury burgowej, zwanej też zamkową. We wnętrzu romańska bryła wzbogacona jest również o elementy dekoracyjne wywodzące się z baroku czy renesansu.
Opisywanie stylistyki kościoła ze względu na użyte formy, może wydawać się dość skomplikowane. Jednak rozwinięcie tych zagadnień w książce „Serce Muranowa” pozwala zrozumieć zamysły twórców, doktryny artystyczne i sposób myślenia w tamtej epoce.
Edward Cichocki i Józef Huss zaprezentowali bardzo nowatorskie i dojrzałe dzieło. Konstrukcja jednoznacznie dominuje tu nad formą. Wyraźnie widać, że architekci przede wszystkim położyli nacisk na wartości użytkowe, ograniczając jednocześnie stronę dekoracyjną. Elewacje charakteryzują się dużymi płaszczyznami bez żadnych ozdób, lub występują motywy bardzo uproszczone. Podobnie sytuacja przedstawia się we wnętrzu, gdzie króluje swoisty linearyzm podkreślany przez wszechobecne narożne wałki.
Funkcjonalność kościoła doceniali już współcześni mu komentatorzy, pisząc że zaprojektowany został przy zastosowaniu najnowszych wymagań oświetlenia, wnętrza, schodów, obszernego chóru i galerji. Wzorową jest również wentylacja[1]. Dobrze są rozwiązane wewnętrzne ciągi komunikacyjne. Kościół posiada osobne wejścia z zewnątrz: na wieżę, do zakrystii, do kaplicy pogrzebowej. Pod względem inżynieryjnym i planistycznym świątynia prezentuje wysoki poziom. Choć Edward Cichocki należał do starszego pokolenia architektów pokazał nowy modernizujący sposób myślenia, który coraz bardziej będzie wpływał na późniejszą architekturę. Operował on formami syntetycznymi, które zostały twórczo przetworzone i podporządkowane wymogom funkcjonalnym.
Chcą opisać architekturę kościoła jednym słowem, to i tak zawsze uciekniemy się do dominujących form czyli, że zbudowany jest w stylu neoromańskim…
[1] Kurier Warszawski 1896i, s. 2.
Opracowanie na podstawie książki "Serce Muranowa. Odzyskane dzieje Kościoła św. Augustyna na Nowolipkach". Listopad 2022.
Autor: Wojciech Andrzej Szota.
